4. Is advies over pensioen in eigen beheer pensioenadvies?

Geeft een accountant die de pensioenregeling in eigen beheer wijzigt en waardeert een pensioenadvies? Kan hij aangesproken worden op zijn zorgplicht hierover? In dit specifieke geval oordeelde het College van Beroep voor het bedrijfsleven van niet.

De kwestie
Een accountant verzorgt al vanaf 1997 de jaarrekening en belastingaangifte van B BV. In 2000 heeft B BV op advies van een pensioenadviseur een pensioenregeling getroffen voor de DGA. De pensioenregeling bevat aanspraken op: ouderdoms-, nabestaanden-, wezen- en nabestaandenoverbruggingspensioen.
De regeling is deels verzekerd en wordt deels in eigen beheer gehouden. Vanwege wijziging van het fiscale kader past de accountant in 2004 en in 2006 de pensioenregeling aan. Ook in 2010 verzorgt hij een aanpassing van de pensioenregeling. De accountant draagt ook zorg voor de waardering van de pensioenaanspraken.
In 2006 stopt B BV in overleg met de DGA de verzekerde regeling. Hiervoor raadplegen zij noch de accountant noch de pensioenadviseur. In december 2010 overlijdt de DGA.
De erfgenamen van de DGA en B BV dienen een klacht in bij de Accountantskamer. Zij vinden dat de accountant hen niet dan wel onjuist heeft geadviseerd bij de wijziging van de pensioenregeling in 2010 terwijl hij wist dat de DGA op afzienbare tijd zou komen te overlijden. Met name door niet te wijzen op het afsluiten van een overlijdensrisicoverzekering heeft de accountant volgens hen zijn zorgplicht geschonden.

College van Beroep voor het bedrijfsleven
De Accountantskamer wijst de klacht van de erfgenamen af. Ook het College van Beroep doet dit. Volgens het College biedt de opdrachtbevestiging van de accountant geen aanknopingspunten voor het oordeel dat de accountant over de getroffen pensioenvoorziening zou moeten adviseren. Het verweer van de erfgenamen dat de accountant zich desondanks toch bezig heeft gehouden met het pensioen vindt ook geen genade in de ogen van het College. De aanpassing van de pensioenregeling in eigen beheer, in het kader van gewijzigde fiscale regelgeving, is geen pensioenadvies. Deze werkzaamheden komen voort uit de - in de opdrachtbevestiging opgenomen - verzorging van jaarrekening en belastingaangifte. Dit geldt eens te meer nu de BV en de DGA een pensioenadviseur hadden die de oorspronkelijke pensioenregeling heeft geadviseerd.

Commentaar
Een interessante casus.
In hoeverre geeft een accountant die een pensioenregeling in eigen beheer waardeert en aanpast aan gewijzigde regelgeving een pensioenadvies?
In dit geval kwam de accountant naar mijn mening met de schrik vrij.
Omdat de pensioenregeling was getroffen op advies van de pensioenadviseur en in de opdrachtbevestiging niets stond over pensioenadvies achtte het College van Beroep dat er geen sprake was van pensioenadvies.
Maar wellicht had het College anders beslist als de pensioenregeling in eigen beheer destijds tot stand was gekomen op initiatief van de accountant dan wel hierbij geen pensioenadviseur was betrokken? Hetgeen in de praktijk nogal eens voor komt.
Ook vraag ik me af of de opvatting dat er geen sprake is van een pensioenadvies bij aanpassing van de pensioenregeling aan gewijzigde regelgeving wel juist is. De pensioenregeling en daarmee de voorziening bij oudedag en/of overlijden worden gewijzigd.
Maar is de behoefte van de DGA ook gewijzigd? Sluit de pensioenregeling na wijziging nog wel aan bij de behoefte van de DGA? Hetzelfde geldt naar mijn mening bij het recent door veel accountants geïnitieerde stoppen met de verdere opbouw van het pensioen. Dit is naar mijn mening wel een (pensioen)advies.
Tevens ben ik van mening dat het tot de zorgplicht van de accountant behoort om te wijzen op (financiële) risico’s die de BV loopt. Daartoe behoren ook de risico’s die voortkomen uit een pensioenverplichting. Zeker nu bij de aanpassingen in 2006 en 2010 al vast stond dat de pensioenverzekeringen waren gestopt en de DGA nog maar kort te leven had.
Overigens vraag ik me af of het geholpen had als de accountant in 2009 geadviseerd had om een risicoverzekering te sluiten. Gezien de gezondheidstoestand van de DGA zou hij hiervoor door verzekeraars niet geaccepteerd worden. Een mogelijke andere oplossing om de risico-aanspraken te schrappen zou wel eens door de Belastingdienst als onzakelijk handelen zijn beschouwd.
Paul Lavrijssen, adviseur Aegon Adfis